Duchowość oznacza głębokie poczucie sensu życia, związane z wartościami, wiarą lub poszukiwaniem odpowiedzi na fundamentalne pytania egzystencjalne. Osoby o wysokim poziomie tej cechy często kierują się swoimi przekonaniami, praktykują refleksję i mają wewnętrzne poczucie harmonii.

Według Petersona i Seligmana (2004) duchowość to „przekonanie, że życie ma większy sens i że istnieją wyższe wartości, które nadają mu kierunek”. To cecha, która pomaga w radzeniu sobie z trudnościami, wzmacnia odporność psychiczną i nadaje sens codziennym działaniom.

Czym jest duchowość?

Podobnie jak wiele innych mocnych stron charakteru w klasyfikacji VIA, duchowość ma wiele wymiarów. Obejmuje między innymi poczucie sensu i celu, powołanie życiowe, przekonania dotyczące wszechświata, wyrażanie cnoty i dobra oraz praktyki łączące człowieka z transcendencją.
Naukowcy konsekwentnie definiują duchowość jako poszukiwanie lub połączenie z tym, co święte. Świętość może oznaczać coś błogosławionego, świętego, czczonego lub wyjątkowego. Może mieć charakter zarówno świecki, jak i religijny – poszukiwanie sensu życia, głęboka relacja z czymś większym od siebie czy doświadczenie duchowe w codziennych sytuacjach.
Poczucie świętości można odnaleźć w różnych momentach: w przebaczeniu okazanym przez dziecko, w pokornej chwili między liderem a podwładnym, w zachwycie nad spektakularnym zachodem słońca, w głębokim przeżyciu podczas medytacji czy nabożeństwa, w bezinteresownej dobroci okazanej przez nieznajomego.
Jako mocna strona charakteru, duchowość oznacza przekonanie, że istnieje wymiar życia wykraczający poza ludzkie zrozumienie. Dla niektórych osób ta wiara nie jest związana z żadnym bóstwem, ale raczej z poczuciem sensu i głębszego znaczenia. W klasyfikacji VIA duchowość i poczucie sensu życia są traktowane jako blisko spokrewnione.
Duchowość opisuje zarówno osobistą, intymną relację człowieka z tym, co uznaje za święte, jak i zbiór cnót, które wynikają z tej relacji. Jest uniwersalna – niezależnie od różnic w treści wierzeń, każda kultura posiada koncepcję ostatecznej, transcendentnej, świętej siły.

Duchowość to wewnętrzna siła, która nadaje głębię życiu i wspiera w trudnych chwilach.

Osoby rozwijające duchowość częściej odczuwają spokój wewnętrzny, mają większą odporność psychiczną i lepiej radzą sobie ze stresem. Badania pokazują, że duchowość jest związana z większym poczuciem szczęścia, niższym poziomem lęku i lepszymi relacjami z innymi. W pracy może się to wyrażać w kierowaniu się wartościami etycznymi, pomaganiu innym i podejmowaniu decyzji zgodnych z głębszym sensem. W codziennym życiu może być realizowane w takich działaniach jak medytacja, podejmowanie refleksji nad sensem istnienia, szukanie harmonii i wewnętrznego spokoju. Za to w relacjach uzewnętrzniać się poprzez okazywanie współczucia, budowanie głębokich więzi, inspirowanie innych do rozwoju.

Duchowość jest mocną stroną w kategorii transcendencji, jednej z sześciu cnót, które dzielą 24 mocne strony na podkategorie. Transcendencja opisuje mocne strony, które ułatwiają dostrzeganie większego sensu i odnajdowania inspiracji w życiu.

Duchowość w badaniach

Badania pokazują, że duchowość jest związana z wyższą jakością życia i lepszym zdrowiem psychicznym. Osoby rozwijające duchowość częściej doświadczają spokoju wewnętrznego, mają niższy poziom stresu i lepiej radzą sobie z trudnościami (Koenig i in., 2012). Peterson i Seligman (2004) podkreślają, że duchowość wzmacnia poczucie sensu życia, sprzyja większej odporności psychicznej i pomaga w budowaniu relacji opartych na współczuciu i zrozumieniu.

Podsumowując, duchowość jest jednym z kluczowych czynników wpływających na dobrostan i satysfakcję z życia.

Po czym poznasz duchowość?

Czy masz naturalne predyspozycje do duchowości?
Po trudnym dniu znajdujesz ukojenie w medytacji, modlitwie lub przemyśleniach, które pomagają Ci dostrzec szerszą perspektywę?

• Często zastanawiasz się nad głębszym sensem życia i swojego istnienia.
• Kierujesz się wartościami, które pomagają Ci podejmować decyzje.
• Posiadasz wewnętrzne poczucie harmonii i spokoju.
• Czujesz połączenie ze światem, przyrodą, ludźmi lub wyższą siłą.
• Szukasz sposobów na rozwój wewnętrzny i głębsze zrozumienie siebie.

Jak rozwijać duchowość?

• Praktykuj uważność: Skup się na chwili obecnej i staraj się doświadczać życia w pełni.
• Zastanawiaj się nad swoimi wartościami: Określ, co jest dla Ciebie naprawdę ważne i staraj się tym kierować.
• Znajdź przestrzeń na refleksję: Regularnie poświęcaj czas na medytację, modlitwę lub spokojne rozmyślanie.
• Szukaj inspiracji: Czytaj książki, słuchaj wykładów, uczestnicz w spotkaniach, które rozwijają Twoją duchową stronę.
• Bądź otwarty na doświadczenia: Duchowość może przybierać różne formy – eksploruj różne ścieżki i znajdź swoją własną.

📝 Mini-wyzwanie: Przez tydzień codziennie poświęć 5 minut na refleksję nad tym, za co jesteś wdzięczny, co nadaje sens Twojemu życiu i co chciałbyś dalej rozwijać.
Uwaga! Używanie którejś ze swoich mocnych stron charakteru w sposób innowacyjny przez siedem dni z rzędu podnosi poziom odczuwanego szczęścia, zwiększa skuteczność używania danej mocnej strony i obniża objawy depresji (Schutte, Malouff, 2019).

Jak duchowość może stać się wyzwaniem?

Duchowość może być potężnym źródłem sensu i wewnętrznej harmonii, ale w niektórych sytuacjach jej nadmiar lub niewłaściwe podejście może prowadzić do trudności.

• Osoby mocno skupione na duchowości mogą popaść w fanatyzm, zamykając się na inne perspektywy i tracąc zdolność do otwartego dialogu z ludźmi o odmiennych przekonaniach. Ważne jest, aby duchowość była inspiracją do rozwoju, a nie narzędziem do izolacji.
• Innym wyzwaniem może być oderwanie od rzeczywistości. Zanurzenie się w rozważaniach nad sensem życia czy transcendentnymi wartościami jest cenne, ale nie powinno odbywać się kosztem codziennych obowiązków i praktycznych działań.
• Głębokie poszukiwania duchowe mogą także prowadzić do zaniedbywania relacji z innymi. Jeśli cała uwaga skupia się na introspekcji i duchowym rozwoju, może zabraknąć miejsca na budowanie więzi, bliskość i wspólne przeżycia.
• Kolejną pułapką jest ignorowanie własnych potrzeb. Nadmierna koncentracja na wyższych wartościach i altruizmie może sprawić, że człowiek zapomina o swoich emocjach, zdrowiu czy granicach, co w dłuższej perspektywie może prowadzić do wypalenia lub frustracji.

Jak znaleźć równowagę?

Aby duchowość była siłą wspierającą życie, a nie jego ograniczeniem, warto zachować zdrową równowagę.

• Szukaj duchowości, która wzbogaca Twoje codzienne życie, zamiast odrywać Cię od rzeczywistości. Pozwól, aby była inspiracją do lepszego funkcjonowania, a nie ucieczką od świata.
• Rozwój duchowy nie wyklucza działania. Ważne, aby duchowość szła w parze z praktycznym podejściem do życia, dbaniem o siebie i otoczenie.
• Bądź otwarty na różne formy duchowości i szanuj przekonania innych. Każdy człowiek ma swoją unikalną drogę do znalezienia sensu – warto pielęgnować elastyczność i otwartość na różne sposoby doświadczania duchowości.
• Duchowość powinna być źródłem harmonii, a nie ograniczeniem – warto czerpać z niej inspirację, zachowując jednocześnie równowagę między refleksją a codziennym życiem.

Podsumowanie

Duchowość to niezwykle cenna cecha, która pomaga znaleźć sens życia, budować wewnętrzny spokój i rozwijać głębokie relacje. Świadome pielęgnowanie tej mocnej strony może prowadzić do większej harmonii, odporności psychicznej i lepszego zdrowia emocjonalnego. Jednak, jak każda cecha, wymaga równowagi – warto pamiętać, że duchowość powinna wspierać, a nie ograniczać życie codzienne, oraz że jej forma jest indywidualna dla każdego.

Mocne Strony Charakteru (VIA Character Strenths, Values in Action Character Strengths)

VIA Character Strengths to narzędzie psychologiczne opracowane w celu identyfikacji profili mocnych stron charakteru jednostki stworzone przez dr. Martina Seligmana i Christophera Petersona, wybitnych badaczy i psychologii pozytywnej. Pomaga dokonać klasyfikacji pozytywnych mocnych stron jednostek. Jego celem jest pomaganie ludziom w rozpoznawaniu i rozwijaniu ich potencjału. Wprowadza to nowe podejście w psychologii pozytywnej, mające na celu uczynienie życia bardziej satysfakcjonującym, zamiast skupienia się jedynie na leczeniu chorób psychicznych. Badania nad teorią VIA zostały przeprowadzone na globalną skalę, uwzględniając różne kultury i konteksty.

#kreatywność #ciekawość #rozsądek/otwartość umysłu #pasja zdobywania wiedzy #szerokie horyzonty umysłowe #waleczność/dzielność #pracowitość/wytrwałość #szczerość/autentyczność #witalność/entuzjazm #zdolność do kochania #przynależność/zespołowość #równość/uczciwość #przebaczanie/okazanie litości #skromność/pokora #samoregulacja/samokontrola #podziw dla piękna #nadzieja/optymizm #humor/wesołość #duchowość/religijność #inteligencja społeczna/emocjonalna #życzliwość/wspaniałomyślność #rozsądek/otwartość umysłu #przywództwo #roztropność #wdzięczność